با توجه به هزینه های بالای ساخت بناهای امروزی ، برنامه ریزی و ارائه راهکار برای افزایش طول عمر ساختمان و عناصر و مصالح به کار رفته در آن امری ضروری به نظر می رسد. یکی از مهم ترین عوامل جهت افزایش طول عمر ساختمان، سیستم تاسیسات و لوله کشی آن است. با پیشرفت صنعت ساخت ساز، مصالح و از جمله لوله ها تغییرات زیادی کرده اند. جدیدترین تحول در زمینه لوله کشی تأسیسات و آب شرب وبهداشتی، تولید و عرضه لوله های تلفیقی پنج لایه PEX-AL-PEX می باشد که از طول عمر بالا و دوام زیادی برخوردار هستند.

نسل جدید لوله های پلیمری که به لوله پنج لایه معروف می باشد که به سرعت در سراسر جهان و از جمله ایران جایگزین لوله های فلزی و دیگر لوله های پلیمری گردیدند.

از مزایای لوله پنج لایه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. استحکام و دوام طولانی مدت
2. رعایت کامل استانداردهای بهداشتی
3. نصب سریع و آسان این نوع لوله ها
4. قیمت مناسب نسبت به کیفیت و ماندگاری محصول

معرفی لوله پنج لایه

یکی از مزایای اصلی لوله های پنج لایه این است که این نوع لوله ها تشکیل شده از یک لایه پلیمر مشبک شده یا PEX، چسب مخصوص، یک لایه آلومینیوم، چسب مخصوص و نهایتاً یک لایه دیگر از پلیمر PEX می باشند. این ترکیب باعث شده است تا لوله های پنج لایه علاوه بر داشتن خواص لوله های فلزی و پلیمری، معایب آن ها را نداشته باشد.
در لوله پنج لایه مایعات و سیالات از جمله آب، به دلیل عبور از درون لایه پلی اتیلن مشبک شده، نه تنها خواص و ویژگیهای خود را حفظ می نماید بلکه به خاطر سطح صیقلی و صاف مواد لایه درونی لوله هیچگونه رسوب و خوردگی بر جای نخواهد گذاشت. در عین حال لایه پکس بیرونی لوله پنج لایه نیز هر گونه فشار.خورندگی و ضربات در هنگام نصب سیستم لوله کشی و پس از آن را در طول زمان تحمل کرده و به خوبی دفع می نماید.لایه آلومینیومی به کار رفته نیز به عنوان لایه میانی در سراسر طول لوله پنج لایه با استفاده از تکنولوژی مدرن خود از یک سو مانع از نفوذ اکسیژن و طبعاً خورندگی گردیده و از سوی دیگر با حفظ حالت لوله در زمان خمش نیاز به مصرف اتصالات گوناگون را کاهش داده و باعث پایین آمدن هزینه لوله کشی تاسیسات ساختمان و سیستم آبرسانی آنها می شود.
همچنین تولید لوله پنج لایه با در نظر گرفتن کلیه استانداردهای اجباری سلامت و بهداشت مربوط به آب آشامیدنی و نوشیدنی ها در کنار مزیت های ذکر شده می تواند آرامش و آسایش خاطر را برای مصرف کنندگان، سازندگان و پیمانکاران ساختمان و تأسیسات به همراه داشته باشد.

ساختار فیزیکی و شیمیایی لوله ۵ لایه

پلیمر به کار رفته در لوله های پنج لایه ، پلی اتیلن می باشد که یکی از پر مصرف ترین مواد ترموپلاست در جهان بوده و دارای خواص برجسته ای مانند عایق الکتریکی و مقاومت شیمیایی می باشد. البته این پلیمر معایبی همچون عدم مقاومت در برابر حلال ها در دمای بالا را دارا می باشند که محققان برای رفع این مشکلات از عملیات مشبک سازی پلی اتیلن استفاده کرده و پلیمر پکس PEX را تولید نموده اند.

ساختار فیزیکی لوله پنج لایه از نوع لوله های مرکب است که از ترکیب دو لایه پلی اتیلن مشبک شده به نام PEX و یک لایه فلز و دو لایه چسب مخصوص جهت اتصال این لایه ها به یکدیگر تشکیل شده است. در لوله های پنج لایه ، لایه های داخلی و خارجی از جنس پلی اتیلن مشبک و لایه میانی از آلیاژ آلومینیوم می باشد .
با مشبک شدن پلی اتیلن ، ویژگی های جریانی این پلیمر محدودتر شده و پلیمر در بسیاری از حلالهایی که PE معمولی را حل می کنند حل نمی گردد. علاوه بر این پلی اتیلن اصلاح شده و مقاومت حرارتی آن افزایش یافته و از مقاومت خستگی بسیار بیشتری برخوردار می شود.

استفاده از لایه آلومینیوم موجب حل دو مشکل زیر در لوله های پنج لایه شده است:

1. ضریب انبساط حرارتی زیاد: هنگامی که آب گرم یا هر سیال گرم دیگر داخل لوله پلیمری جریان پیدا کند طول لوله افزایش می یابد و در صورت بسته بودن شبکه لوله کشی ایجاد تنش های حرارتی کرده و طول عمر لوله را کاهش می دهد.
2. نفوذ اکسیژن: نفوذ اکسیژن به داخل لوله بخصوص در سیستم های حرارتی مثل شوفاژ تخریب اجزای فلزی را به دنبال خواهد داشت .

نکته حائز اهمیت در کاربرد لایه آلومینیوم در لوله های پنج لایه پکس-ال-پکس، جوش طولی آن است. اگر لایه آلومینیوم به کار رفته بدون جوش استفاده شود در استحکام لوله پنج لایه نقش مهمی را ایفا نخواهند کرد جوش فویل آلومینیوم با ضخامت حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میکرون به تکنولوژی بالایی نیاز دارد.